Qua phần trình bày, tác giả đã làm rõ 03 vấn đề chính, gồm: Sông Năng trong sinh kế của người Dao; phong trào đào vàng trên sông Năng; “cuộc chiến” giành lại những giá trị vô hình. Qua quá trình nghiên cứu thực tế nhiều năm tại thực địa, tác giả đã chỉ ra việc đào vàng trên sông Năng đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, với nhiều loại chất thải độc hại xả thẳng ra sông, đe dọa các loài thủy sinh, người dân không thể dùng nước sông Năng để tưới tiêu đồng ruộng, và đến nay dòng sông không thể khôi phục nguyên trạng. Tính linh thiêng của dòng sông bị mai một, các quy ước cộng đồng và luật pháp bị một bộ phận người dân địa phương, đặc biệt là các nam thanh niên người Dao bất chấp phá vỡ vì lợi ích kinh tế.
Suy thoái môi trường sông Năng diễn ra như một hệ quả tất yếu, buộc cộng đồng và chính quyền địa phương phải đối diện. Trước tình trạng này, chính quyền và người dân đã cùng vào cuộc để chấm dứt tình trạng đào vàng trái phép trên sông Năng. Qua đây chúng ta cũng thấy được, dù chịu tác động từ chính sách và bối cảnh lịch sử nhưng chính cộng đồng tộc người tại chỗ là chủ thể quyết định đến việc thực hiện thành công các chính sách của Nhà nước và địa phương về bảo vệ môi trường.
Viện Dân tộc học